Қапшағай қалалық соты бүгін 43 жастағы белсенді Әсет Әбішевтің қалған мерзімін бостандығын шектеу жазасымен алмастыру өтінішін тағы да қанағаттандырмай тастады. Әбішев қазір Алматы облысының Заречный ауылындағы жалпы режимдегі колонияда (қауіпсіздігі орта деңгейдегі ЛА-155/14 мекемесі) бас бостандығынан айыру жазасын өтеп жатыр. Бұл фактіні растаған мекеме өкілі Әбішевтің түрме мерзімі 2018 жылғы 5 шілдеде басталып, 2022 жылғы 16 наурызда аяқталатынын айтты.

Әсет Әбішевтің өтініші не себепті қанағаттандырылмағаны белгісіз. Сот отырысы онлайн режимде өтті. Жазасын өтеуші соттың бүгінгі шешіміне Алматы облыстық апелляциялық сотында наразылық білдіре алады.

Қазақстанның біренше құқық қорғау ұйымы Әсет Әбішевті саяси тұтқын қатарына қосқан. Төрт жылға сотталған белсенді бұдан бұрын да қамаудан мерзімінен бұрын босап шығуға әрекет жасаған. Бірнеше құқық қорғаушының пікірі бойынша, саяси ұстанымдары мен қамаудағылардың құқықтарын қорғау әрекеті үшін түрме басшылығы Әбішевке қырын қарап келеді.

Белсенді Әсет Әбішев "қылмыстық ұйымды қаржыландырды" және "тыйым салынған ұйымның жұмысына қатысты" деген күдікпен 2018 жылғы 5 шілдеде қамауға алынған. Оған шетелде тұратын оппозицияшыл саясаткер Мұхтар Әблязов құрған "Қазақстанның демократиялық таңдауы" (ҚДТ) қозғалысына қатысты деген айып тағылды.

2018 жылғы 30 қарашада Әсет Әбішев Қылмыстық кодекстің 405-бабының 2-тармағы және 266-бабының 1-тармағы бойынша кінәлі деп танылып, төрт жылға бас бостандығынан айыру жазасына кесілген.

Адвокат Гүлнар Жуаспаеваның айтуынша, 2019 жылғы 23 сәуірде түрмеге әскер кірген кезде жазасын өтеп жатқан белсенді Әсет Әбішевті әлдекімдер соққыға жыққан. Алайда адвокаттың бұл оқиға бойынша қылмыстық іс қозғату талпынысы нәтиже бермеді. Прокуратура Әбішевтің соққыға жығылғанын жоққа шығарады, дегенмен, әскер кіргізу оқиғасынан соң оған медициналық жәрдем керек болғанын мойындайды.

• 2019 жылғы 27 желтоқсанда Қапшағай қалалық соты Әбішевтің түрме мерзімін жеңіл жаза түрімен ауыстыру өтінішін алғаш рет қанағаттандырмай тастаған. Бұған Әбішев әрекетінен түзелу ниетін байқалмайтыны негізі болған.
• 2020 жылғы 12 ақпанда Қапшағай қалалық соты Әсет Әбішевтің түрме мерзімін бас бостандығын шектеу жазасына ауыстыру өтінішін екінші рет қанағаттандырмай тастады.
• 13 наурызда сот Қылмыстық кодекс нормаларының өзгеруіне байланысты Әсет Әбішевтің жаза мерзімін үш ай, 19 күнге қысқарту туралы шешім шығарды.
• 6 сәуірде Әбішев мерзімінен бұрын шартты түрде босату туралы өтініш берді. Өтініш берген тұста ол түрмеде ешқандай ескерту алмаған. Дегенмен 7 сәуірде Әбшевтен "тыйым салынған зат" (ұялы телефон) табылып, жазасын өтеуші ескерту алып, 15 тәулікке тәртіптік изоляторға қамалды.
• 8 сәуірде коронавирус пандемиясы кезінде қауіпсіздік шараларын күшейту туралы талап қойғаны үшін Әбішевті карцерге қамағанын адвокаты хабарлады. Алматы облысының прокуратурасы бұл ақпаратты жоққа шығарды. Карцерде жатқан Әбішев аштық жариялады.
• 20 мамырда Қапшағай қалалық соты түрме әкімшілігінің өзіне қатысты заңсыз әрекеттері туралы Әбішевтің шағымын қарастырмастан кері қайтарды.
• 5 шілдеде Қапшағай қалалық соты Әсет Әбішевтің шартты түрде мерзімінен бұрын босату туралы өтінішін қанағаттандырмай тастады.

Қазақстанның бірнеше құқық қорғау ұйымы Әсет Әбішевті саяси тұтқын деп санайды. Қазақстан басшылығы елде саяси тұтқын бар дегенді мойындамайды және билікке қарсы пікірдегі, өзгеше ойлы азаматтарды қудалау фактілерін жоққа шығарады.

Еуропарламент 2019 жылы қабылдаған қарарында ҚДТ-ны "бейбіт оппозициялық қозғалыс" деп атаған.

2020 жылғы маусымда Американың Демократиялық және Республикалық партияларының атынан өкілдік ететін 12 сенаторы Әсет Әбішевті және көзқарасын бейбіт түрде білдіргені үшін түрмеге қамалған өзге де азаматтарды қамаудан дереу босатуға шақырып, Қазақстан билігіне хат жолдады. Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың атына жазылған хат 30 маусымда сенаттың халықаралық қатынастар комитетінің тең төрағасы, сенатор Роберт Менендестің парақшасында жарияланды.

Ресей Мемлекеттік думасында түрлі фракцияға мүше депутаттар тобы мигранттардың балаларын тегін орта білімнен айыратын заң жобасын ұсынды. Жоба бойынша, шетел азаматтарының балалары ақылы оқуға тиіс. Бұл туралы "Коммерсантъ" басылымы хабарлады.

Заң жобасын ұсынған депутаттар қатарында ЛДПР партиясынан шығарылған Ярослав Нилов, "Справедливая Россия - За правду" партиясының мүшесі Яна Лантратова және КПРФ мүшесі Нина Останина бар.

Жоба "Білім туралы заңға" түзету енгізуді көздейді.

Депутаттар бүгінде Ресей мектептерінде 181 мың мигрант баласы оқитыны және олардың көбі "орыс тілін жетік білмегендіктен сабақ оқуда қиналатынын", сол себепті мұғалімдер оларға көбірек көңіл бөлуге мәжбүр екенін айтады. Олардың сөзінше, орта мектептерде мигрант балаларының саны артқандықтан, оқушыларға орын жетіспей, мұғалімдерге артық салмақ түсіп жатыр.

Ресей ағарту министрлігі бұл бастамаға қарсы шықты. Министрліктің жалпы білім беру департаментінің директоры Александр Реут мәлімдеме жасап, шетел азаматтарының балаларына мектептерде тегін білім алуға тыйым салу Ресей конституциясына қайшы келеді деді.

Биыл маусымда Ресей депутаттары мектептерді ішкі істер министрлігіне мигрант балалары мен олардың ата-аналары жөнінде есеп беруге міндеттейтін заң жобасын қабылдағаны хабарланған. Палата төрағасы Вячеслав Володин бұл заң жобасы заңсыз мигранттар мен олардың мектепке бармаған балаларын анықтауға мүмкіндік береді деген.

2024 жылғы наурызда Мәскеудегі "Крокус Сити Холл" концерт залында болған терактіден кейін Ресей президенті Владимир Путин көші-қон саясатын қайта қарауды тапсырған. Полиция тәжік азаматтарын терактіні ұйымдастырды деп күдікке алған. Мемлекеттік дума көші-қон саясатын күшейтетін кемі 13 заң қабылдаған. Шетел азаматтарының Ресейде визасыз болу мерзімі екі есе қысқартылып, елден кетіру тәртібі іске қосылды. Сондай-ақ, бақылауға алынған азаматтардың арнайы тізілімі пайда болып, полицияның мигранттарды тінтуі көбейді.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

АҚШ-тағы Орталық Азия елдерінің азаматтары: жұмысқа баруға қорықтық, серуендеудің өзі қиын болды

АҚШ көші-қон заңын бұзды деп айыпталған 25 қырғыз азаматы 9 тамыз күні арнайы рейспен Бішкекке жеткізілді. Бұл туралы Қырғызстан сыртқы істер министрлігі хабарлады.

Қырғыз сыртқы істер министрлігінің мәлімдеуінше, енді бұл азаматтарға АҚШ есігі 5, 10, 15 жылға немесе өмір бойына жабылмақ.

"Елге заңсыз түрде қайта кіру әрекеті қылмыстық жауапкершілікке әкеп соғуы мүмкін. Осыған байланысты, АҚШ-та заңсыз жүрген Қырғыз Республикасының азаматтарын елден өз еркімен кету мүмкіндігін қарастыруға шақырамыз" делінген сыртқы істер министрлігінің хабарламасында.

Бұған дейін Қырғызстанның АҚШ-тағы елшісі Айбек Молдоғазиев АҚШ 45 қырғыз азаматын депортациялау туралы шешім қабылдағанын хабарлаған. Осыған орай, елші отандастарына үндеу жолдаған.

"Елшілік Америка Құрама Штаттарында тұратын Қырғызстан азаматтарын АҚШ-тың көші-қон заңнамасын қатаң сақтаудың маңыздылығын білуге және оларды қатаң сақтауға шақырады. АҚШ ішкі қауіпсіздік департаментінің мәліметі бойынша, кейінгі жылдары Қырғызстан азаматтары визалық режимді жиі бұза бастаған. Біз барлық отандастарды визалық режимді қатаң сақтауға шақырамыз" деді ол.

Шілде айында АҚШ Мемлекеттік департаменті бірқатар елдің, соның ішінде Қырғызстанның азаматтарына берілетін иммиграциялық емес визалардың жарамдылық мерзімін қысқартқанын хабарлады. Онда бұл шешімнің президент Дональд Трамптың "АҚШ-ты шетелдік лаңкестер мен басқа ұлттық және қоғамдық қауіптерден қорғау" жарлығына сәйкес қабылданғаны атап өтілді.

Оған сәйкес, бұрын B-1/B-2 визалары Қырғызстан азаматтарына он жылға дейінгі мерзімге берілсе, енді бұл мерзім үш айға дейін қысқартылды және бұл виза АҚШ-қа бір ғана рет кіруге мүмкіндік береді.

Маусымның басында Дональд Трамп 12 елдің азаматтарына АҚШ-қа келуге тыйым салып, 7 елдердің азаматтарына шектеу енгізді. Маусымның ортасында Трамп тағы 36 елдің азаматтарына АҚШ-визасын беруге тыйым салуды қарастырып отырғаны, бұл елдердің ішінде Қырғызстан да бары хабарланды. Осыдан кейін Қырғызстан сыртқы істер министрлігі АҚШ-тың Бішкектегі елшілігімен келіссөз жүргізді.

Алматыдағы балалар үйінің тәрбиеленушілерін Қонаев қаласына күштеп көшіру кезінде болған даудан кейін Алматы облысы әкімінің орынбасары мен облыстағы екі басқарманың жетекшісі қызметінен алынды. Бұл туралы ҚазАқпарат хабарлады.

Ақпарат агенттігінің хабарлауынша, лауазымынан босатылғандар – Алматы облысы әкімінің орынбасары Болат Күреңбеков, білім басқармасының басшысы Салтанат Беспаева және ішкі саясат басқармасының басшысы Ерік Әбітов.

Болат Күреңбеков Алматы облысы әкімінің орынбасары қызметіне былтыр тамызда тағайындалған. 2021 жылдан бері ол Қостанай облысында Ұлттық қауіпсіздік комитеті департаментінің басшысы болған. Қызметін 2000 жылы бастаған Күреңбеков түрлі жылдары Павлодар, Алматы облыстарында, Алматы, Астана қалаларында Ұлттық қауіпсіздік комитетінде басшылық қызметтерін атқарған.

Алматыдағы "Бағанашыл" балалар үйіндегі тәрбиеленушілерді Қонаев қаласына көшіру бастамасына балалар наразы екені наурыз айында мәлім болған. 21 шілде күні көшіру кезінде балалар полиция қызметкерлеріне қарсылық танытып, оқиға орнынан түсірілген кадрлар қоғам наразылығын тудырды да, жағдайға Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев араласты. Президент баспасөз хатшысы Руслан Желдібай президент тапсырмасымен балалар үйі Қонаевқа көшірілмейтінін, оның Алматы қаласы балансына өтетінін хабарлады. Осыдан кейін бұл дауға жол берген лауазымды тұлғалар жөнінде тексеріс басталған.

Сейсенбі, 12 тамыз күні Алматы облысындағы Сорбұлақ су қоймасынан апатқа ұшыраған тікұшақтың үшінші экипаж мүшесі Аман Амангелдінің мәйіті табылды. Бұл туралы қорғаныс министрлігі хабарлады.

"12 тамыз күні экипаж командирінің көмекшісі капитан Аман Нұрланұлы Амангелдінің денесі табылды. Тәжірибелі ұшқыш, күрделі метеорологиялық жағдайларда бірнеше мәрте ұшып жаттыққан. Түрлі ауқымдағы жаттығулар мен операцияларға қатысқан. Жоғары орындаушылық тәртібімен және мінсіз қызметтік беделімен ерекшеленген. EC-145 тікұшағындағы ұшу уақыты – 295 сағат" деді министрлік Telegram-арнасында.

Бұған дейін оқиға орнынан экипаж командирі майор Нұржігіт Үйсінбаев пен борт технигі капитан Бақтияр Ержігітовтің сүйегі табылған.

Қорғаныс министрлігіне қарасты ЕС-145 әскери тікұшағы 25 шілде күні Алматы облысы аумағында хабар-ошарсыз кеткен. Кейінірек тікұшақ сынықтары Алматы облысындағы Сорбұлақ су қоймасынан табылып, құтқарушылар экипаж мүшелерін осы су қоймасынан іздеуге кіріскен.

Нұржігіт Үйсінбаев 10 тамыз күні Түркістан облысы Төлеби ауданындағы Сұлтанрабат ауылының зиратына, Бақтияр Ержігітов Павлодар облысында жерленді.

Вашингтон мен Пекин сауда бітімін тағы бір 90 күндік мерзімге ұзартты. АҚШ президенті Дональд Трамп сейсенбі, 12 тамыз күні Truth Social әлеуметтік желісінде Қытай тауарына баж салығын арттыруды 10 қарашаға дейін шегеретін жарлыққа қол қойғанын мәлімдеді. Қытай сауда министрлігі де АҚШ тауарларына баж салығын арттыру мәселесін үш айға шегеретінін хабарлады.

АҚШ пен Қытай арасындағы осыған дейін сауда бітімі сейсенбіде аяқталуға тиіс болған. Бұған дейін Вашингтон қытай тауарларына баж салығын 145 пайызға дейін, ал Қытай америкалық импортқа қойылған салықты 125 пайызға дейін көтеретінін мәлімдеген. Енді қарашаға дейін қытай импортына қойылған баж салығы 30 пайыз, америкалық импортқа қойылған салық 10 пайыз көлемінде болмақ.

"Енді не боларын байқап көреміз" деді Трамп дүйсенбі күнгі баспасөз мәслихатында Қытай басшысы Си Цзиньпинмен қарым-қатынасы жақсы екенін атап өтіп.

Қытай билігі сауда бітімін ұзарту ғаламдық экономикаға оң әсер етіп, екі ел басшысының 5 маусымдағы телефон әңгімесінде қол жеткізген мәмілесін нығайтуға бағытталған деді.

Өткен аптада Трамп АҚШ пен Қытай сауда келісіміне келуге жақын екенін, келісім жасалса, жылдың аяғына дейін Си Цзиньпинмен кездесетінін мәлімдеген.

Қос тарап мамыр айында Швейцариядағы Женева қаласында өткен келіссөзден кейін 90 күнге сауда бітімін жариялаған. Шілденің аяғында екі ел өкілдері Швециядағы Стокгольмде қайта бас қосып, АҚШ өкілдері Трампқа сауда бітімін ұзарту жөнінде ұсыныс білдірген.

Дональд Трамп екінші мәрте президент болып сайланғалы әлем елдерімен баж салығын қайта қарап, теріс сальдо қалыптасқан елдерден келетін тауарға кеден салығын арттыратынын мәлімдеген.

Вашингтон сондай-ақ Мәскеуге қысым қысым көрсету аясында Пекинді Ресей мұнайын сатып алуды доғаруға шақырған. Трамп Пекин бұл үндеуге құлақ аспаса, Қытайға екінші деңгейлі санкция жариялайтынын айтқан.

Әзербайжан сыртқы істер министрлігі Баку мен Ереван арасындағы парафирленген бейбіт келісімнің 17 тармақтан тұратын мәтінін жариялады.

Бұл құжатқа қарағанда, тараптар бір-біріне қарсы күш қолданудан бас тартады, бөлек келісім аясында шекара делимитациясын жүргізеді, сондай-ақ бейбіт келісім шарттарын орындауды қадағалау жөнінде ортақ комиссия құрады.

Сонымен қатар келісім күшіне енгенде Әзербайжан мен Армения бір-біріне қарсы берген халықаралық сот шағымдарын қайтарып алмақ.

8 тамыз күні Вашингтондағы кездесуде Әзербайжан президенті Илхам Әлиев пен Армения премьер-министрі Никол Пашинян әскери қақтығыстан бас тартып, дипломатиялық қарым-қатынасты қалыпқа келтіруге келісті.

"Олар 35 жыл бойы соғысты. Енді олар достасып отыр" деді Трамп үшжақты келісімді қорытындылап.

Ал Әлиев пен Пашинян Трампты Нобель бейбітшілік сыйлығына ұсынды.

Келіссөз қорытындысы бойынша, Армения аумағы арқылы өтетін Зангезур дәлізін 99 жыл бойы америкалық компания бақылайтын болды. Бұл дәліз "Трамптың бейбітшілік пен өркендеуге арналған жолы" (Trump Route for International Peace and Prosperity, немесе TRIPP) деп аталды.

Зангезур дәлізі Әзербайжанды Нахчыван дейтін эксклавымен жалғамақ.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

АҚШ Зангезур дәлізін өз бақылауына алуды ұсынды. Армения, Әзербайжан және Иран бұған қалай қарайды?

Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев халықаралық пән олимпиадалары жеңімпаздары мен жүлдегерлерін марапаттау рәсімінде елде салынатын алғашқы атом электр станциясына (АЭС) атау беру жөнінде конкурс өткізуді ұсынды.

– "Росатом" компаниясымен бірге салынатын алғашқы атом электр стансасы стратегиялық маңызға ие. Бірер күн бұрын оның құрылысы ресми түрде басталды. АЭС энергетика нысаны ғана емес, ғылыми-техникалық прогрестің жарқын символы болуға тиіс. Әзірге оның атауы жоқ. Бұл еліміздегі тұңғыш станса болғандықтан, халық арасында үздік атау жөнінде байқау жариялауға болады деп санаймын. Осы сайысқа қатысып, шығармашылық қарымдарыңызды көрсетуге шақырамын. Бәлкім, шешім қабылдаған кезде сіздердің де ұсыныстарыңызға сүйенерміз, – деді ол.

Өткен аптада Алматы облысында станция құрылысы ресми түрде басталған. Орталық Азиядағы алғашқы АЭС-ті Ресейдің "Росатом" мемлекеттік корпорациясы салмақ. 8 тамыз күні облыстағы Үлкен ауылында Қазақстан атом энергетикасы жөніндегі агенттігінің басшысы Алмасадам Сәтқалиев пен "Росатомның" бас директоры Алексей Лихачев салтанатты батырманы басып, нысанға капсула салды.

Құрылыс Ресей халықаралық санкцияға ұшырап, ұзақмерзімді міндеттемелерін орындау әлеуеті әлсіреген тұста жүрмек. Биыл шілдеде Түркиядағы "Аккую" атом электр станциясын салу алаңында жалақы кешіккенін айтқан жұмысшылар ереуіл бастаған. "Росатом" жалақының кешігуіне "дос емес елдердің әрекеті" түрткі болды деді.

Қазақстанда екінші және үшінші АЭС-ті қытайлық CNNC компаниясы соқпақ. Байқаушылардың айтуынша, екінші және үшін станция құрылысы тезірек аяқталып, жалпы құны "Росатом" станциясынан арзанға шығуы ықтимал. Сәтқалиевтің сөзінше, "Росатом" жобасын жүзеге асыруға шамамен 14-15 млрд доллар жұмсалмақ.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Қазақстанда үшінші АЭС-ті де Қытай салмақ. Үкіметтің көздегені не?

11 тамыз күні Павлодар облысында жақындары мен ауылдастары 32 жастағы Бақтияр Ержігітовті жер қойнауына тапсырды. Бұл хабарды облыс әкімі Асайын Байханов telegram-парақшасында жазды. Бір үйдің жалғыз ұлы болған марқұмның артында әйелі, төрт жасар ұлы мен екі жасар қызы қалды.

Бақтияр Ержігітов – 25 шілде күні Алматы облысы аумағында хабар-ошарсыз кеткен Қорғаныс министрлігінің EC-145 әскери тікұшағында болған үш әскери қызметкердің бірі. Кейінірек тікұшақтың сынықтары Алматы облысындағы Сорбұлақ су қоймасы аумағынан табылған соң, құтқарушылар тікұшақ пен экипаж мүшелерін су қоймасынан іздестіруге кіріскен.

Экипаж мүшесінің туысының айтуынша, әскери тікұшақ 25 шілде күні таңертеңгі 7 кезінде Шымкенттен ұшып шыққан. Екі сағаттан соң Луговойға қонып, жанармай құйып алған соң қайта ұшып кеткен. Содан кейін экипаж байланысқа шықпаған.

9 тамыз, сенбі күні Сорбұлақта 14 метрге жуық тереңдіктен тікұшақ бөлшектері мен бір адамның сүйегі табылды. Ол адам – әскери тікұшақ экипажының командирі, 33 жастағы майор Нұржігіт Үйсінбаев екені анықталды. Келесі күні Бақтияр Ержігітовтің денесі де су қоймасынан табылды.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Әскери тікұшақтың жоғалуы: Сорбұлақтан екінші адамның денесі табылып, судан шығарылды

Сол күні, 10 тамызда Нұржігіт Үйсінбаев Түркістан облысы Төлеби ауданындағы Сұлтанрабат ауылындағы зиратқа жерленді. Марқұмның артында үш жарым жасар ұлы қалды.

Апатқа ұшыраған тікұшақта болған үшінші адам – Аман Амангелді әлі табылған жоқ. Құтқарушылар оны іздестіріп жатыр.

Ресей президенті әкімшілігі басшысының орынбасары, Владимир Путиннің жақын серіктерінің бірі Дмитрий Козак жуырда Путинге Украинадағы соғысты тоқтатып, бейбіт келіссөз бастау жайлы ұсыныс жасаған. The New York Times басылымы Кремльге жақын бірнеше дереккөзге сүйеніп, осылай деп жазды.

Олардың айтуынша, Козак Путинге соғыс іс-қимылдарын тоқтатуға қоса Ресейде ішкі реформалар жүргізуді де ұсынған. Атап айтқанда, ол күштік құрылымдарға бақылауды күшейту және тәуелсіз сот жүйесін құру қажеттігін айтқан.

Ұзақ уақыт бойы маңызды мемлекеттік жобалар мен өңірлерді қадағалаған Козак кейінгі кезде Кремльдегі ықпалын біртіндеп айырыла бастаған. Ол атқарған өкілеттіктердің көбі Украинаға байланысты қатаң ұстанымды қолдайтын және оккупацияланған аумақтарды басқаруға белсенді араласып жүрген Сергей Кириенкоға өткен. Соған қарамастан, Козак Украинадағы соғысқа жеке басы қарсы адам ретінде белгілі Ресейдің санаулы жоғары лауазымды тұлғаларының бірі болып қалып отыр.

Дереккөздер Ресей Украинаға кең ауқымды басқыншылық соғыс ашпай тұрып-ақ Путинді ондай соғыстың қандай салдары болуы ықтимал екендігі жайлы, соның ішінде украин армиясы мен қоғамының қатаң қарсылығына тап болғатынын ескерткенін айтқан. Соғыс басталғаннан кейін ол бітім жөнінде келісуге тырысқан, алайда Путин оның ұсыныстарын қабылдамай тастаған. Соған қарамастан, Козак Путинге жолығу мүмкіндігінен айырылған жоқ және ол Батыс өкілдерімен бейресми байланыстарға қатысып келеді дейді дереккөздер.

Бұған қоса, Батыстағы дереккөздердің айтуынша, Козак өзі сөйлескен шетел өкілдерінен Путинді қазіргі бағытынан өзгертуге және соғысты тоқтатуға көндіруге көмектесетін уәждер мен ұсыныстар бар ма деп бірнеше рет сұрапты.

Сарапшылар Путиннің маңайында қатаң бағытты ұстанатындар басым болғандықтан, Кремль шешімдеріне Козактың ықпалы шектеулі деп есептейді. Әйткенмен, оның соғысты тоқтату жөніндегі үндеуі Ресей билігінде қақтығысты бейбіт жолмен шешуді қолдайтын күштер бар екенін көрсетеді, деп жазады The New York Times.

Аса ірі көлемде алаяқтық жасаған және қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастырған деген айыппен ұзақ мерзімге сотталған Biz Birgemiz Qazaqstan қайырымдылық қорының бұрынғы басшысы Перизат Қайрат пен оның анасы Ғайни Алашбаеваның адвокаты, қызы мен анасының іс-әрекетінде қылмыс құрамының болмауына байланысты ақтауды сұрап, апелляциялық шағым түсірген.

"Үкімнің күшін жойып, [оларды] қылмыс құрамының болмауына байланысты ақтау туралы өтініш білдіремін", – деген адвокат Асланбек Дәулетияровтың апелляциялық шағымынан жергілікті басылымдар үзінді келтірген.

Шағымды қарау мерзімі әзірге белгісіз. Астана қаласының ауданаралық соты адвокаттан апелляциялық шағым түскенін растады.

"Апелляциялық шағым түскен кезде судья оның дұрыс толтырылуын және берілген мерзімін тексереді. Егер шағым Қылмыстық-процестік кодекс талаптарына сай болса, іс заңда белгіленген мерзімде Астана қалалық сотына жолданады. Іс апелляцияға түсіп, өндіріске қабылданған жағдайда қосымша хабарланады", – деп жазылған хабарламада.

25 шілде күні Астана соты Перизат Қайратқа 10 жыл, оның анасы Ғайни Алашбаеваға – 7 жыл түрме жазасын кескен. Сот ол екеуін қайырымдылық желеуімен жиналған үш жарым миллиард теңгеден астам қаржыны жымқырғаны үшін айыпты деп таныған.

Тергеу деректері бойынша, қызы мен анасы 2021-2024 жылдар аралығында қайырымдылық аясында қаражат жинап, оны негізінен зергерлік бұйымдар мен әшекейлер, жылжымайтын мүліктер сатып алуға, шетелге саяхатқа шығуға жұмсаған. Іс материалдарына сәйкес, Газа секторына көмек ретінде жиналған шамамен 1 миллион доллардың 13,7 мың доллары ғана мақсатты жерге аударылған. Ал қалған ақшаға қымбат автокөліктер мен пәтер сатып алынған.

Қызы да, анасы да өздеріне тағылған айыптарды мойындамады. Перизат Қайрат айыптауларды "тергеушілердің қиялы" деп атап, жиналған қаражатты Палестина аумағына қолма-қол ақшалай жеткізгенін, себебі банк аударымы әскери қақтығысты қаржыландыру ретінде бағалануы мүмкін деп қауіптенгенін айтқан.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

"Үш миллион теңге фэншуйға, тағы үшеуі – биоқоспа алуға". Biz Birgemiz қоры экс-басшысы Перизат Қайраттың соты

АҚШ-тың Соғысты зерттеу институтының (ISW) баяндамасында Кремль алдағы АҚШ–Ресей саммитін Украинада бейбітшілік орнатуға шынайы қадамдар жасау үшін емес, АҚШ пен Еуропаның арасына жік салу үшін пайдалануға тырысады деп көрсетілген.

Ресей өкілдерінің бірқатар мәлімдемелерін талдағаннан кейін сарапшылар Ресей бұрыннан келе жатқан әскери мақсаттарынан бас тартуға әлі дайын емес деген қорытындыға келген. Ресейдің мақсаттарына: Украинаның НАТО-ға мүше болуына жол бермеу, Украинада ресейшіл қуыршақ үкіметтің билікке келуі және Украинаны толық қарусыздандыру, яғни оның толық капитуляциясы жатады. ISW болжамынша, Ресей болашақта атысты тоқтату туралы қандай да болмасын келісімді бұзып, оған Украинаны айыптауы мүмкін – Мәскеу 2025 жылдың көктемінде әлденеше рет сөйткен.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Трамп Медведевтің "АҚШ-Ресей соғысы" туралы сөзінен кейін екі сүңгуір қайықты орналастыруға бұйрық берді

ISW Ресейдің қауіпсіздік кеңесі төрағасының орынбасары Дмитрий Медведевтің Еуропаны "АҚШ-тың Украинадағы соғысты тоқтатуына кедергі жасауға тырысты" деп айыптаған сөздеріне назар аударады. Оған қоса, Ресей либерал-демократиялық партиясының (ЛДПР) жетекшісі Леонид Слуцкий 9 тамызда еуропалық елдер "антиресейлік саясат жүргізіп, Украинада бейбітшілік ісін жылдам реттеуге кедергі келтіріп отыр" деп мәлімдеген.

Одан бөлек, ресейлік саясаттанушы Сергей Марков 10 тамызда The Washington Post газетіне берген сұхбатында, Ресей президенті Владимир Путиннің Аляскада өткелі отырған саммиттегі басты мақсаты – Украинада бейбітшілік орнатуға кедергі ретінде Ресейді емес, Украина мен Еуропаны көрсету екенін айтты. Ол, сондай-ақ, Ресейдің ешбір талапқа көнбейтінін атап өтті.

Сарапшылар Кремль АҚШ, Еуропа және Украинаның бірлігін әлсіретуді көздейтін кең ауқымды науқанды бұрыннан жүргізіп келе жатыр дейді. Олардың айтуынша, бұл науқан Батыстың Украинаны қолдауын шектеу және Украинаға қарсы ашқан соғысты тоқтату мәселесіне байланысты бастапқы талаптарынан бас тартқысы келмейтін Путиннен назарды басқа жаққа бұру мақсатын көздейді.

АҚШ президенті Дональд Трамп пен Ресей президенті Владимир Путин 15 тамызда Аляскада кездеспекші.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Трамп Путинмен "келесі аптада кездесуге дайын"

Жексенбі, 10 тамыз күні Солтүстік Еуропа мен Балтық елдерінің басшылары Украина мен Ресей арасындағы соғысты аяқтау жөніндегі келіссөз атыс тоқтатылады деген шарт орындалса ғана өтуі мүмкін екенін және "Киевтің қатысуынсыз ешқандай шешім қабылданбауға тиіс" екенін мәлімдеді.

Дания, Эстония, Финляндия, Исландия, Латвия, Литва, Норвегия мен Швецияның мемлекет және үкімет басшылары бірлескен мәлімдемесінде Украинаның егемендігіне, тәуелсіздігіне және жерінің тұтастығына "мызғымас қолдау" білдірді.

Солтүстік Еуропа мен Балтық елдерінің басшылары АҚШ-тың "соғысты аяқтауға көмектесу" бастамасын құптағанымен, мәлімдемеде келіссөзге Украина мен Еуропаның қатысуы міндетті екенін ерекше атап өтті.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

WSJ: Украина мен Еуропа АҚШ-қа соғысты тоқтату жоспарын ұсынды

"Украина халқы өз тағдырын өзі еркін таңдауы керек. Украина үнсіз қалған жағдайда бейбітшілікке жол ашу мүмкін емес, — делінген құжатта. – Украинасыз Украина жөнінде, Еуропасыз Еуропа жөнінде ешқандай шешім қабылданбауға тиіс".

Бұған қоса бірлескен мәлімдемеде "келіссөздер атысты тоқтату шарты орындасла ғана өтетіні" айтылған.

Сонымен бірге, Украинаға алдағы уақытта да қаржылай және әскери көмек көрсету жалғасатынын, сондай-ақ Ресейге қарсы енгізілген "шектеу шаралары" сақталатынын және оларды күшейтуге дайындық жасалып жатқанын растаған.

Жексенбі, 10 тамыз күні Газа қаласында Израильдің қорғаныс армиясының (ЦАХАЛ) әуе шабуылы салдарынан Al Jazeera телеарнасының журналисі Анас әл-Шариф пен арнаның тағы төрт қызметкері қаза тапқан. Қаланың шығыс бөлігіндегі әл-Шифа ауруханасының жанында орналасқан шатырға әуеден шабуыл жасалған. Жергілікті биліктің мәліметінше, Al Jazeera қызметкерлерінен бөлек, тағы екі бейбіт тұрғын қаза тапқан.

Израиль әскері барлау деректеріне және табылған құжаттарға сүйеніп, Анас әл-Шариф АҚШ пен Еуропа одағында террористік ұйым деп танылған ХАМАС тобының шағын ұясын басқарған және Израильге жасалған зымыран шабуылдарына қатысқан деп мәлімдеді.

"Шабуыл жасалар алдында бейбіт тұрғындар арасындағы құрбандарды барынша азайту үшін шаралар қабылданды. Нысанаға дәл түсетін қару қолданылды, әуеден бақылау жүргізілді, қосымша барлау ақпараты алынды", – делінген ЦАХАЛ мәлімдемесінде.

Бұған дейін Израиль әл-Шарифті палестиналық қарулы топтармен байланысы бар журналистер тізіміне енгізген еді. Al Jazeera және әл-Шарифтің өзі бұл айыптауларды жоққа шығарған. Телеарна өз қызметкерлеріне жасалған шабуылды "БАҚ еркіндігіне қарсы өрескел әрі қасақана шабуыл жасау" деп атады.

28 жастағы Анас әл-Шариф 2024 жылы Reuters агенттігінің құрамында Газа соғысы туралы фотоматериалдары үшін Пулитцер сыйлығын алған. Қаза болар алдында ол X әлеуметтік желісінде Израиль әскері екі сағаттан астам уақыт бойы қаланы қатты атқылап жатқанын жазды.

Журналистерді қорғау комитеті Израиль журналистерді террористермен байланысы бар деп жүйелі түрде айыптайтынын, бірақ "дәлелді деректер ұсынбайтынын" мәлімдеді. Ұйымның дерегінше, 2023 жылғы 7 қазанда Израильге жасалған шабуылдан кейін басталған Газа соғысы барысында кемінде 186 БАҚ қызметкері қаза тапқан.

Жексенбі күні Израиль премьер-министрі Биньямин Нетаньяху Газа қаласын бақылауға алу мақсатын көздейтін әскери операцияның жаңа кезеңі басталғанын хабарлады. Сонымен қатар, ол Газада "шетелдік журналистерді көбірек жұмыс істеуге жіберу" жоспарын жариялады. Бұған дейін Израиль билігі қауіпсіздік себептерін алға тартып, шетелдік тілшілердің Газаға өз бетімен баруына кедергі қойып келген. Сирек жағдайда ғана Израиль әскері қауіпсіздік қызметі өкілдерінің бақылауымен баспасөз өкілдерінің Газаға барып-қайтуын ұйымдастырған.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Нетаньяху Газа секторындағы жаңа әскери операция жоспары жайлы айтты

Қазақстанда кәмелетке толмаған жеткіншекке жыныстық сипаттағы зорлық әрекетін жасаған деген күндікке ілінген адам Ресейден Қазақстанға экстрадицияланды. Бұл туралы 11 тамызда Қазақстанның бас прокуратурасының баспасөз қызметі хабарлады. Ресми ақпаратта Қазақстанға ол нақты қай күні жеткізілгені айтылмаған.

Прокуратура дерегінше, ұсталған адам 2024 жылдың қараша айына Қостанай облысында кәмелетке толмаған әрі психикалық ауруға шалдыққан жасөспіріммен үйде жалғыз қалған сәтті пайдаланып, оған зорлық жасаған деген күдікке ілінген. Күдікті әлгі баланың ата-анасы достық қарым-қатынаста болған.

Қылмыс оқиғасынан кейін күдікті Қазақстаннан кетіп қалған. Соған байланысты Қазақстан билігі оған халықаралық іздеу жариялаған.

Күдікті былтыр Ресей Федерациясының Челябі облысында ұсталып, Бас прокуратураның сұрауы бойынша Қазақстанға экстрадицияланған. Қазір ол Қазақстанда тергеу абақтысында қамауға отыр деп хабарлады бас прокуратураның баспасөз қызметі.

Қазақстанның Қылмыстық кодексінде педофилия қылмысы үшін белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойына айыра отырып, он бес жылдан он жеті жылға дейінгі мерзімге түрмеге қамау жазасы қарастырылған.

Қазақстанда 2018 жылдың басынан бастап химиялық кастрация жасау туралы заң күшіне енген. Қылмыстық кодекске сәйкес, химиялық кастрация "кәмелетке толмағандарды зорлады" деген айып тағылып, қылмысы дәлелденген 18 жастан асқан адамдарға қолданылады.

Егер Ресей Украинадағы Әзербайжанға тиесілі энергетика нысандарына тағы да шабуыл жасайтын болса, онда Баку өз қорларынан Киевке қару-жарақ беруге салынған тыйымды алып тастауы мүмкін. Бұл туралы Әзербайжан президенті Илхам Әлиевтің маңайындағыларға жақын telegram-арналар хабарлады.

Ресейлік "Военкор Котенок" telegram-арнасы "бірқатар дереккөздердің мәліметінше, Баку қазірдің өзінде 122 мм және 155 мм артиллериялық снарядтар өндірісін бастап, кейін оларды Украинаға жөнелтуге дайындалып жатыр, қалай болғанда да шешім қабылданып қойған" деп жазды.

Meduza басылымы атап өткендей, Әлиев пен Украина президенті Владимир Зеленский телефонмен сөйлескенде Одесса облысындағы Әзербайжан мұнай базасына жуырда Ресейдің жасаған шабуылын айыптаған.

Әзербайжан президенті кеңсесі таратқан хабарламада екі тарап Ресейдің Әзербайжан мұнай базасына және Одессадағы Әзербайжан газын айдайтын компрессор станциясына "мақсатты түрде жасаған әуе шабуылдарын" айыптағаны айтылған. Ресей әскері компрессор станциясына 6 тамызға қараған түні, ал SOCAR мемлекеттік компаниясына тиесілі мұнай базасына 8 тамызға қараған түні әуеден шабуыл жасаған, деп жазды Meduza. Содан сәл бұрын Украина алғаш рет Трансбалқан дәлізі арқылы Әзербайжаннан газ алған еді.

Илхам Әлиев биыл шілдеде Украинаға жерін Ресейдің басып алуына "көнбеуге" кеңес берген.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Әлиев Украинаға Ресейдің жерді басып алуына "көнбеуге" кеңес берді

Мәскеу мен Баку арасы былтыр желтоқсанда Қазақстанның Ақтау қаласы маңына Azerbaijan Airlines әуекомпаниясының жолаушы ұшағы апатқа ұшырағаннан кейін шиеленісіп кетті. Апат салдарынан 38 адам қаза тауып (үшеуі экипаж мүшесі), 29 ада зардап шекті. Әзербайжан бұл қайғылы оқиғаға жауапкершілікті Ресейге жүктеді, ал Кремль кінәсін мойындаудан бас тартып отыр.

Бұған қоса биыл 27 маусымда Ресейдің Екатеринбург қаласында ресейлік күш құрылымдары әзербайжан диаспорасы өкілдерін ұстаған кезде екі адам қаза тапқан соң, бұған жауап ретінде Бакуде шамамен жиырмаға жуық ресейлік азамат, оның ішінде "Sputnik Әзербайжан" атты кремльшіл ақпарат агенттігінің журналистері де ұсталып, қамауға алынды. Баку бұл агенттіктің лицензиясын оның алдында, ақпан айында жойған болатын. Әзербайжан құқық қорғау органдары ұсталған ресейліктердің кейбіріне есірткі контрабандасы мен кибер алаяқтық қылмысына қатысы бар деген айыптар тақты.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Әлиев Путинмен неге араздасты? Әзербайжан саясаттанушысымен сұхбат